Дата публикации: 11.11.2022

Беседует Любовь Плехова

Перевод интервью (см. тут)

- Висьталыштӧй ас йывсьыныд. Гашкӧ, дзолядырся кадтӧ казьтыштанныд.

- Ме чужи-быдми сиктын. И менам вӧлі шуда челядьдыр. Некор эз вӧвлы гажтӧм. Тшӧтшъяяскӧд быдторсьыс ворслім: шучкӧм мачысь, чӧжысь, пельӧсысь и дзебсясьӧмысь. Пывсян сарай вывсянь лымйӧ чеччавлім. Радейтлі и керка пельӧсӧд кавшасьлыны. А миян керканым джуджыд, кык торъя, мӧд джынсӧ Катшаысь вайлӧмаӧсь. Та понда и Важгорт сиктыс меным воссьыліс мӧд ногӧн. Ӧти керка, а сыын и Важгортлӧн и Катшалӧн ру.

- Казьтыштӧй асланыд ичӧтдыр олӧмысь кутшӧмкӧ тешкодьтор.

- Первой классын велӧдчигӧн кутшӧмкӧ лунӧ Мария Васильевна миянлы ставлы классын пуктіс «кык» - коми кывйысь да математикаысь. Колӧ вӧлі велӧдны кывбур, и мыйлакӧ некоді абу велӧдӧма. А математикаысь некоді абу вӧчӧма гортса удж. И со, ме локта гортӧ. Зэв зумыш. Кайи кильчӧ вылӧ... колӧ вуджны ыджыд сарайнымӧс. И тайӧ здукас гораа бӧрддзи, мед бабӧ кылас. Пырӧмӧн тшӧтш сійӧ менӧ быттьӧ и жалитыштіс, но эз вид ни эз лыддьӧдлы. А рытнас мамӧ тшӧктіс велӧдны и кывбурсӧ, и решитны примеръясӧс. Ставсӧ вӧчи кыдзи колӧ, но Мария Васильевна «вит» эз пукты, сӧмын жебиник «нёль». Мыйлакӧ тайӧ лоӧмторйыс ӧнӧдз оз вун. Весиг шонтӧ. И нюм пычкӧ. Бур ногӧн казьтыла Мария Васильевнаӧс, югыд лола да кыпыд руа медводдза Велӧдысьӧс.

- Аддзанныд-ӧ асьныдтӧ кутшӧмкӧ персонажын?

- Гашкӧ, сӧмын ӧти персонажын, «Сарай ань» висьтысь нывкаас. Мукӧдас ог аддзы. Найӧ быттьӧ и тӧдсаӧсь, но сэк жӧ ылысӧсь. Гашкӧ, та понда на йылысь гижны и на пыдди мӧвпавны пыр окота - некор водзвыв он тӧд, кодарӧ нуӧдас гижӧд сюрӧсыс, гуся ордымыс, геройяслӧн кӧсйӧмъясыс.

- Мый тiянӧс ышӧдӧ гижны? Кор гӧгӧрвоанныд, мый чужӧ выль кывбур либӧ висьт?

- Кутшӧмкӧ лоӧмтор. Кодлӧнкӧ либӧ кодкӧдкӧ сёрни, ас пытшкын вензьӧм. Ӧшинь сайын серпас. Кор кутшӧмкӧ здукӧ воӧ вежӧрӧдзыд, мый ӧні и Ву вылын менам мамӧ да ёртъясӧй аддзӧны тайӧс жӧ. Ставыс артмӧ другысьӧн.

- Кодлы ёнджыка кажитчӧ гижны: верстьӧлы али челядьлы?

- И верстьӧлы, и челядьлы… Ас пытшкын лыддьысьысьӧс ме ог торйӧд. Гижа сідзи, кыдзи ышӧдӧ руӧй. Бӧрыннас тыдовтчӧ, кодлы тайӧ матынджык.

- Дыр-ӧ ковмылӧ уджавны, медым чужис выль висьт, выль книга?

- Быд ногыс овлӧ. Висьт вермас чужны здукӧн, лунӧн. А книгатӧ, дерт, колӧ дасьтыны уна во.

- Висьталыштӧй Дуда Платтьӧа йылысь. Кытысь тайӧ персонажыс?

- Меным сійӧс козьналіс Коми сёрнисикас кывчукӧр. Прӧстӧ аддзи «дуда» кыв, а меным сійӧ тӧдса нин вӧлі, Ву вылын тадзи шуӧны ота кузь платтьӧ. И син водзӧ пыр жӧ сувтіс нывка - кыдзи сійӧ пыжӧн вуджӧ ва, тшукӧдчӧ берегӧ. Ставсӧ тайӧс аддзӧм бӧрын чуйми: кузь платтьӧӧн мӧдӧма нюрӧ вотчыны! Платтьӧ бӧждорас ӧд быд чульӧ-чальӧыс пондас крукасьны... Тасянь и пансис Дуда йылысь медводдза висьтыс. А сэсся тыдовтчис, мый тайӧ нывкаыс абу и прӧстӧй вӧлӧма, весигтӧ мистическӧй. Новлӧдліс менӧ нюрӧд и ваӧд, вӧрӧд и ягӧд. Быдсяма дивӧсӧ аддзылі сыкӧд. Весиг мӧд измеренньӧӧ вуджалі. Велалі вӧр-вакӧд, сэні олысь звер-пӧткакӧд и вӧрса ловъяскӧд сёрнитны.

- Кыдзи чайтанныд, мый отсалас Тіян лыддьысьысьяслы лоны шаньджыкӧн, видзны вӧр-васӧ?

- Морт вермас лоны шаньӧн, пуктӧма кӧ тайӧс сыӧ. А вермас лоны наянӧн и колысьӧн. Иван Тороповлӧн эм татшӧм строка: «Йӧймӧ горшлун понда мир». А ме нӧшта эськӧ содті: и вежалӧм понда.

- Эм-ӧ кӧсйӧм талунъя и водзӧ лоысь челядьлы восьтыны мыйкӧ выльӧс?

- Ӧні пока водзӧ нуӧда «Тӧвся Дуда» гижӧдлысь сюрӧссӧ. Ёля да Шора тӧвся вӧрысь аддзӧны книга, и сійӧ найӧс нулӧ тӧдтӧминӧ. Ог на тӧд, кытчӧ, но эм нин кылӧмыс, мый найӧс унатор чуймӧдас.

- Позьӧ-ӧ челядьӧс велӧдны гижны?

- Мырдӧн велӧдны оз ков. Колӧ налы сетны вӧля, мед найӧ фантазируйтісны. Кодлӧн эм кӧсйӧм, ачыс аддзас туйсӧ. Но искусство йылысь сёрни нуӧдны колӧ. Та вылӧ ӧнія школаын кадыс этша. И гижысьяскӧд аддзысьлӧмъяс колӧны. Эм кӧ татшӧм позянлун. Ме ӧнӧдз казьтыла студенталан кад, кор ми дорӧ волывлісны Серафим Попов, Геннадий Фёдоров, Егор Рочев. Мый йылысь найӧ сёрнитісны, ог помнит, но мый волісны, коли нэм кежлӧ.

- Кыдзи ӧнiя челядьӧс ышӧдны ёнджыка лыддьысьны?

- Тӧдмӧдны унджык интереснӧй книгаӧн... Менам нывъёрт олӧ Москваын, сылӧн куим йылӧм. Быд рыт налы лыддьӧ кутшӧмкӧ книга. Со и мӧвпыштӧй: быд рыт кӧ лыддьыны кагаыдлы книга, мыйта юӧр чукӧрмас. А сэсся ачыс босьтчас. Медся тӧдчанаыс - сетны сылы литература дорӧ интерессӧ.

- Тӧда, мый Тi чӧскыда пӧжасянныд. Эм-ӧ рецепт, коді коли бабъяссяньыд?

- Век видзӧді, кыдзи найӧ пӧжасьӧны. Курник (чери нянь), кӧлач, шаньги-пирӧг. Ставсӧ тайӧс ӧнӧдз пӧжавла и няньсӧ на моз сукта.

Казьтышта ӧти тӧвся рыт. Телевизор пыр петкӧдлӧны «Золотой ключик или приключения Буратино». Бабӧ пӧжасьӧ. Восьтылӧ да сиптылӧ пач вом, ӧгыръясӧн ымралӧ пач пытшкӧс. Сэтысь петӧны банйӧм кӧлачьяс, пирӧгъяс, нӧкъя кӧврӧникъяс. Ме найӧс кӧдзыд йӧв сорӧн кылӧда-сёя. Тайӧ казьтылӧмыс ӧні тшӧкыда волӧ вежӧрӧ. Кутшӧм шуда кад! Сэки весиг эг думыштлы, мый аслым коркӧ ковмас пӧжасьны. Тырмыліс баблӧн пӧжасьӧмыс.

- Мый кӧсъянныд сины талунъя челядьлы?

- Эн тэрмасьӧй верстяммыны. Келалӧй ва гуранъясті, лэдзалӧй "паракодъяс", вугралӧй ёс, пӧттӧдз купайтчӧй, гожъялӧй. Эновтлӧй ассьыныд гаджетъястӧ!

Сёрнитіс Любовь Плехова