Дата публикации: 27.04.2020

Беседует Алёна Нестерова

Перевод интервью (см. тут)

– Маша, бур рыт! Ми тэкӧд эськӧ абу тӧдсаӧсь, но тэнсьыд «Костёр» лист боктӧ ме важӧн нин лыддя. И збыльвылас кӧ шуны, буретш котырад йӧзӧдӧм ёрта сёрниыд и ышӧдіс менӧ коми йӧзӧс юасьны олӧм-вылӧм йывсьыныс. Аттьӧ, мый лоин меным аслыспӧлӧс би киньӧн.

Висьтышт котыр йывсьыд: кодкӧд да мыйӧн сэні юксян?

– Бур рыт! «Костёр» котырын ме юкся лыддьысьысьяскӧд аслам кывбуръясӧн, мӧвпъясӧн, шыладӧн да сьыланкывъясӧн. Джынсьыс унджык гижӧдчысьсӧ ме тӧда личнӧ, но эмӧсь и мӧд каръясысь лыддьысьысьяс, мый менӧ зэв ёна нимкодьмӧдӧ.

– Сідзкӧ, тэ гижан кывбуръяс да сьыланкывъяс. Меным ёна кажитчис эст сьыланкыв вылӧ коми кавер. Кыдзи воис мӧвп гижны сьылансӧ?

– Эст сьыланкыв вылӧ коми кавер меным вӧзйис вӧчны Алексей Иванов. Кыдзкӧ ми сыкӧд аддзысьлім да дыр шылад йылысь сёрнитім. Ме гортӧ локті да дзик пыр и босьті гитараӧс киӧ, сэтшӧма ӧзйӧдісны менӧ Алексейлӧн кывъясыс.

– Уна-ӧ сьылан да кывбур тэнад чукӧрмис талунъя лун кежлӧ? Йӧзӧдчылін-ӧ кӧнкӧ? Петкӧдчылін-ӧ сцена вылын? Либӧ сӧмын интернетын юксян сямлуннад?

– Кывбурыс менам чукӧрмис унакодь нин. Мыйкӧ йӧзӧдлісны и «Йӧлӧга» газетын, и гимназияса «Горадзуль» альманахын. Аслам бӧръя туялана удж помын бара на гижи кывбур, да, гашкӧ, тшӧтш кӧнкӧ сійӧс йӧзӧдлісны.
Сцена вылӧ пара-мӧдысь петалі жӧ нин: поэзия марафон дырйи да «Слово поэта» конкурс вылын. Гимназияын некымынысь педкӧдчылі и.
А сьыланкывъяс пока сӧмын ӧтуввезын юргӧны.

– «Йӧлӧга» газет тэ йылысь гижліс: «Мария Игушева – тӧлка, авъя да сюсь». Ме сӧглас такӧд. А кутшӧм эськӧ нӧшта Мария Игушеваыс?

– Нӧшта... Меным пыр вӧлі сьӧкыд мыйкӧ бурторсӧ ас йылысь висьтавны. Шуа сӧмын сійӧ, мый Мария Игушева кӧсйӧ лоны сэтшӧм мортӧн, кутшӧм йӧзӧс кӧсйӧ аддзыны ас дорын.

– Кыдзи казьтылан Искусство гимназияын велӧдчӧм? Мый медтӧдчанасӧ сійӧ сетіс тэныд?

– Искусство гимназияӧс ме зэв пӧся казьтыла. Кыдзи сюрӧ позянлун, сідз и котӧрта гӧститны.
Гимназия вӧчис меысь мортӧс, велӧдіс нинӧмысь не повны. Дерт, зэв ыджыд аттьӧ велӧдысьяслы да воспитательяслы, кодъяс вӧліны, позьӧ сідз шуны, быд пӧрйӧ миянкӧд ӧтвылысь, 24/7.

– Кутшӧм йӧз лоины олӧмад нырвизьсӧ, туйсӧ индысьяснад?

– Менам туй индысьясӧн лоисны гимназияса класснӧй руководитель Марина Сергеевна да воспитатель Людмила Анатольевна. Пыр вӧлі отсалӧны, индӧны, кытчӧ мунны да мый вӧчны. Марина Сергеевна да Людмила Анатольевна пыр вӧлі «тойлӧны» миянӧс конкурсъясӧ да быдсяма мероприятиеясӧ, да ӧні татшӧм «движухатӧг» овны ог вермы, пыр мыйкӧ окота вӧчны.

– Лист бок вывсьыд лыдди шуӧмтӧ: «Родина – это твоё к ней отношение, то, как ты себя с ней ведёшь». Верман паськыдджыка восьтны ассьыд видзӧдластӧ?

– «Чужан му, Коми му, татысь некытчӧ ог мун ме некор...», – стӧч кывъяс. Коми муӧс ме радейта, быттьӧ мамӧс. Меным сьӧкыд видзӧдны, кыдзи талун йӧзыс оз видзны мунымӧс. Сьӧлӧмсӧ быттьӧ талялӧны. Ме ог тӧд, кыдзи йӧзыслӧн кывйыс бергӧдчӧ шуны, мый налӧн эм кутшӧмкӧ чужан му, кор найӧ некыдзи сійӧ мусӧ оз видзны: ёгӧсьтӧны, мисьтӧммӧдӧны, путӧг да дзоридзтӧг кольӧны, заводъяс восьталӧны. Сідз и окота татшӧм йӧзыслысь юавны: «Тэ збыль миян планета вылысь?».

– Кӧні талун велӧдчан? Кутшӧми мунӧ ӧнія студентлӧн олӧмыс?

– Ӧні ме велӧдча Сыктывкарса канму университетын, социальнӧй уджалысь вылӧ. Меным сьӧкыд видзӧдны лёка олысь йӧз вылӧ да окота ставныслы отсавны. Тайӧ велӧдчӧмыс сетӧ меным унджык позянлун.

Ӧнія студент вермӧ ачыс бӧрйыны, кыдзи сылы овны: параяс бӧрти локны общежитиеӧ да туплясьны, мунны удж вылӧ либӧ лунтыр котравны ӧтарӧ-мӧдарӧ да кроватьӧдз воны сӧмын дас – дас ӧти час войын.
Ме бӧрйи бӧръя вариантсӧ. Мукӧддырйисӧ весиг сёйны ог удит.

– Тэ зэв на томиник нывка, унджык тӧдан томъяс йылысь. Мӧвпавны кӧ талунъя томулов йылысь? Кутшӧмӧсь найӧ?

– Ме тадз шуа: «Том йӧзлы ӧні сьӧкыд овнысӧ. Миянлы оз позь нинӧм вӧчны сідз, кыдзи окота миянлы: ни пасьтасьны, ни сёрнитны, ни овны. Том йӧзсӧ пыр вӧлі йӧртӧны рамкаясӧ, но меным зэв нимкодь видзӧдны, кыдз тайӧ рамкаясыс жугалӧны.

Том йӧзыслы ӧні сьӧкыд овнысӧ сы понда, мый найӧ кӧсйӧны вӧчны ставсӧ ас нога, и век жӧ оз кӧсйыны мунны мам-бать кывлы паныд. Тшӧкыда мӧвпала та йылысь. Юрын бергӧдла тайӧ вензьӧмсӧ – некор он тӧд, коді вермас».

– Мый вӧчан самоизоляция дырйи? Сьӧкыд либӧ кокньыд сы кадӧ, кор мортыс веськаліс ас кежас? Либӧ тэнад сы мында удж, мый и гажтӧмтчыны некор?

– Менам самоизоляция мунӧ гажа. Ме пыр на сёрниті ёртъяскӧд, велӧдчи, мыйкӧ вӧчи. Компьютерӧй уджалӧ асывсянь пемыд войӧдз, шойччӧ сӧмын сэки, кор ме отсася мамлы да ворса чой-воккӧд.

– Ёна-ӧ лыддьысьӧны ӧнія том йӧз, тэнад видзӧдлас серти. Кыдзи том мортӧс кыскыны небӧг дорас?

– Ӧнія том йӧзлы сьӧкыд лыддьысьнысӧ, сы вӧсна мый колӧ видзӧдны сьӧда-еджыд лист бок вылӧ, кор позьӧ видзӧдны югыд экранӧ. Том мортӧс сьӧкыд кыскыны небӧг дорӧ. Ме, кӧть и ачым гижа, тшӧтш унасӧ ӧні ог лыддьысь, ёнджыка кывбуръяс.

– Мый радейтiн лыддьыны ичöтдыр кадö, мый öнi воӧ сьӧлӧм вылад?

– Ичӧтдыр кадӧ ме радейті лыддьыны мойдъяс. Мамӧй комнатаын бисӧ кусӧдас, а ме босьта ичӧт пӧнар да водзӧ лыддьыся, сідз и тшыкӧді синмӧс.

Ӧні ме лыддя современнӧй литература: Оливер Лорен, Джон Грин да мукӧдӧс. Зэв окота заводитӧны лыддьыны классика, да телефон пыр дзик абу интереснӧ. А бумажнӧй небӧгсӧ ӧні зэв сьӧкыд судзӧдны.

– Кутшöм ногöн олöмыд йитчöма библиотекакöд? Гашкö, казьтыштан тешкодь, мöрччана лоöмтор?

– Вӧлі кад, кор ме быд вежон ветлӧдлі небогаинӧ. Меным зэв ёна кажитчис сёрнитны библиотекаръяскӧд, а ӧні весиг кадыс сэтчӧ пыравнысӧ абу.

– Мый сиан ставöнлы, код кутас тайö сёрнисö лыддьыны?

– Мортыслы, коді помӧдзыс лыддяс, кӧсъя шуны: «Нинӧмысь эн шогсьы. Колӧкӧ, миянлы сетӧма зэв этша кадыс. И ставыс, мый миян эн, вывті прӧст. Но, кыдз шуис ӧти поэт: "Медыджыд поэмаыс абу на гижӧма, а медбур сьыланкывйыс абу на сьылӧма". Ми эгӧ на аддзылӧй ассьыным медбур лунъясӧс, та вӧсна ставыс, мый ми ӧні вӧчам – медся донатор, мый миян эм».

Сёрнитіс Алёна Нестерова